ECOPOLIS. Een lastig, wetenschappelijk woord. In de afgelopen 10.000 jaar hebben wij onze dorpen en steden gebouwd vanuit het besef dat buiten het dorp of de stad de natuur begon. Vanaf de 18e eeuw was de natuur inmiddels zover teruggedrongen, getemd dat er meer en meer behoefte ontstond aan parken, laanbomen. Een door de mens bedachte vorm van ‘natuur’. Een dure hobby: groenonderhoud. Ook nu nog worden de bomen ingepland in het straatontwerp. Soort bij soort, netjes op X aantal meter van elkaar. Kaarsrecht in een rij. Deze vorm van natuur in een stad, onze stad Amersfoort zit zo ingebakken in ons hoofd dat we geen idee hebben hoe dan anders. De grote misvatting zit m in ‘beheer’. Nederland is wereldkampioen natuur en water-’beheer’. In de stad heeft vrijwel elke centimeter een stickertje met een bestemming erop, bijvoorbeeld; ‘Maai mij 23 keer per jaar’ of ‘zaag mij om als ik een gevaar voor jullie wordt, of omdat jullie me lelijk vinden worden’.
Totaalbeheer
Kort gezegd, wij mensen maken en beperken natuur in de stad. Dit is de dagelijkse praktijk in Amersfoort. (foto Maaiende tractor). Gevolg; de stad kent een enorme hoeveelheid vierkante meters gras. Alle natuur is daar wel zo’n beetje uit verdwenen. Hetzelfde geldt voor bomen. Zelden of nooit bereiken zij hun natuurlijke ouderdom en natuurlijk afsterven. De boom is ‘op’ wordt dan gezegd. Maar we planten een nieuw boompje er voor terug hoor.
Het wordt erg hoog tijd dat we dat beeld drastisch gaan veranderen. We moeten anders leren denken over natuur. Allereerst: De natuur kan zich prima zelf ontwikkelen als ze de ruimte krijgt. Snoeien en maaien is nooit goed voor planten. Niet alleen kortwieken we de plant of boom, maar ook alles wat daar aan insecten en andere natuur in leeft.
Samenwerken mét natuur
De mooiste stukjes natuur in Amersfoort zijn de vergeten stukjes, waar de gemeente of een andere eigenaar niets mee doet. Uit recent Belgisch onderzoek blijkt dat deze minibosjes van grote waarde zijn voor de totale biodiversiteit in een stad of dorp. Amersfoort heeft er de afgelopen 50 jaar veel verloren. (foto Soesterkwartier, Groengordel 1953, Huis van Bartels). De natuur, welke dan ook, moet zelf kunnen beslissen waar het tot leven komt, groeit, bloeit en weer afsterft. We moeten gaan leren samenwerken mét natuur in plaats van de absolute heerser spelen over natuur. Het zal ons heel veel opleveren: sterke vermindering wateroverlast, daling van de temperatuur tijdens hittegolven met 8 graden celsius en een gezonde, aangename leefomgeving. Voedselbossen vormen een mooie hybride tussen natuur vrij laten en beheer. Na de aanplant wordt optimaal de ruimte geboden aan alle planten, struiken en bomen om 50 jaar zichzelf te ontwikkelen en vrucht te dragen. Biomassa moet je niet opstoken in een biomassacentrale. We moeten haar opslaan in planten, struiken en bomen in de stad! Dat is minstens drie keer winst: Verkoeling bij hitte, opslag CO2, toename biodiversiteit en last but not least een aangename leefomgeving. Wij zullen de natuur de komende jaren nog keihard nodig gaan hebben om gezond te kunnen leven in Amersfoort. Het klimaat is al aan het veranderen, wanneer volgen wij?